शोध मनाचा

विश्वाचा आदि आणि अंत यांची पूर्ण समज येऊच शकत नाही म्हणतात. आपण अगदी जवळ जवळ जाऊ शकतो, आता पोचलोच असं वाटू लागतं पण तिथे प्रत्यक्ष पोचत मात्र कधीच नाही. आदिअंताची पूर्ण ओळख, संपूर्ण समज अशक्य.कशापसून झाली जगाची उ्त्पत्ती आणि का झाली, आता झालीच आहे तर किती काळ चालणार हे, कधी संपणार, कशात संपणार, का संपणार कोणालाच सांगता येत नाही. मोठेमोठे शास्त्रज्ञ झाले, अनेक तत्ववेत्ते झाले, साधूसंत झाले पण सगळ्यांना हात टेकावे लागले. अशा अगम्य पराकोटीच्या दोन टोकांमध्ये अजून एक गोष्ट आहे की जिची पुर्ण ओळख अशक्य. आपली, आपल्या जवळची अशी ही गोष्ट आहे. ती आहे आपलं मन. जन्मापासून मृत्यपर्यंत आपण त्याच्या अगम्या क्रीडांनी रंजत असतो. कधी दुःख, कधी आनंद, कधी अहंभाव तर कधी अपमान. आयुष्यभर आपण आपल्या स्वतःबद्दल काहीतरी छातीठॊकपणे सांगत असतो, पण प्रत्यक्ष वेळ येते तेव्हा मात्र.....

त्यामुळे आपल्याच मनाचा आपणच शोध घेण्यात एक प्रकारचे रहस्यभेद असते, मनोरंजन असते, आनंद असतो तर कधी अमूळ दुःखही असते. जे समजते त्याने खूप खोल काहीतरी उमटते आणि जे समजत नाही त्याने अनंत शक्यता समोर येतात.

नरसमता

चारदोन लाथा खाऊन
शरीराचं फ़ार काही बिघडत नाही
आसवं पूर्ण आटवून टाकून
मनाचं काय होतं
कल्पना आहे का तुम्हाला

ताकदवान असणं
सुखावह असतंच असं नाही
ताकदीचंच मोठ्ठ ओझ असतं
वेताळासारखं सतत मानगुटीवर
मरेपर्यंत तिथेच

रडतोस काय मुलीसारखा
लाजतोस काय बाईसारखा
घाबरतोस काय शेळपट
मान कशी ताठ पाहिजे
डोळ्यांत सारखी जरब पाहिजे

कोणासम कोणी व्हावं
तुम्हीच पहा
मैदानातला दगड बरा की
कैदेतली स्वच्छंदी बरी
तुम्हीच ठरवा

नार बनाओ जी रसिया को . . . . .

ही एक पारंपारिक बंदिश कुमार गंधर्वांनी गायलेली आहे. शब्दांइतकीच तरलता आहे त्यांच्या गाण्यात. आजच्या पुरुषांशी बरोबरी करण्याच्या युगात गोपी कृष्णाला स्त्रीरुप धारण कराय्ला निघाल्या आहेत. त्याला अगदी लेंगा-चोळी घालून, कुंकू लावून. निर्विवाद पुरुषी वर्चस्वाच्या भारतीय लोककथांमध्ये, लोककलांमध्ये असे झळकमोती अचानक सापडून जातात.

८ मार्चच्या स्त्रीदिनी कुठल्यातरी एफ़ एम चॅनलवर जाहिरातबाजी चालू होती की मुलींनो मुलांना दाखवून द्या की तुम्हीही फ़ॉर्म्युला वन रेसमध्ये इंटरेस्ट घेऊ शकता इ. इ. छानच की बरोबरी करत करत सगळ्या मुली मुलांसारख्य़ाच वागायला लागल्या तर एकांगी जग कसं वाटेल ?!

या बंदिशीसारखं अजून एक पुस्तक सापडलं, राजस्थानी लोककथांचं. मला वाटतं विनीता सावंतांनी त्याचा मराठी अनुवाद केला आहे. ’द्वंद्व’ त्याच नाव. मी काही बोलत नाही त्यावर, प्रत्यक्ष वाचावंच

Poetic Dialogue

A freind wrote a poem on FB:

"you say i write
from the heart…

if only you saw
how hard it’s been hit
by that dart!

alas, i fail to learn
dodging –
that wonderful art
and end up simply
writing!"


I said to him:
"oh my
i threw a rose
to kiss your heart
and its one thorn
pierced in
see how now
blood is gushing out

i receive it with solemnity
for I see
that all bleeding
is not bad
specially when
its getting donated

seeing this I hope
next time I throw
a dart
you will not dodge"

अंतू बर्वा आणि प्रभात रस्ता

सकाळी प्रभात रस्त्यावरून जाताना अचानक लक्षात आल की त्या नेहमिच्या हिरव्या कोपऱ्यावर एक बंगला आहे. आज तिथली हिरवाई पूर्ण छाटूण टाकली होती. सुनसान ओकंओकं दिसत होत, एका कलेवरासारखं. खरतर आता तो बंगला उरलाच नव्हता. तिथे होतं ते त्या जुन्या बंगल्याच नुसतं कलेवर. थोड्याच वेळात मणसं जमतील, तिरडी बांधतील आणी ओंकारश्वरावर घेऊन जातील. तिथे उरेल फ़क्त एक आठवण, थोडा वेळ उदासी. माझ्यासारखे येणारे जाणारेही थोडेसे हळ्हळतील, क्वचित डोळ्यांना रुमालही लावतील.

आणि मला आठवला पुलंचा अंतू बर्वा. बेंबट्याला सांगणारा सोडून गेलेल्या सवंगड्यांच्या गोष्टी, त्यातून वाटणारी हुरहूर. भरभरून जगलॊ, मनसोक्त प्रे्म दिलं-घेतलं, अंगाखांद्यावर लोभस तान्ही खेळवली. आता परतीचा रस्ता दिसायला लागलाय, तोसुद्धा चालायला पायांत ताकद उरेल की नाही सांगवत नाही. अशी संपृक्त समृद्ध फ़ळं झाडावरून पडून गेल्यावर काय वाटत असेल त्या झाडाला! काय वाटत असेल आजूबाजूच्या फ़ांद्यांना, पानाफ़ळांना. त्यावर राहणाऱ्या, जेवणाऱ्या पक्ष्यांना.

एक घर, एक वास्तू म्हणजेही अशीच व्यक्तीच की. किती आआठवणी. तिच्या स्वतःच्या, मुलाबाळांच्या, नातवंडपणतवंडांच्या, शेजारपाजारच्या, अख्ख्या प्रभात रस्त्याच्या, एका मावळत चाललेल्या संस्कृतीच्या!

असो. आलेलं कधीतरी जाणारच. त्याचं ना दुःख, ना आनंद. पण जाणारा जाताना आपण त्याच काही ठेवून घेतोय का, घेतलं तर काय़ ठेवून घेतोय. निदान आठवणी तरी - लोणच्या-मुरंब्या सारख्या मुरलेल्या. ....

श्री / सौ - नावबदल

मुहूर्तावर लग्न लागले
कार्य फ़ार उत्तम झाले
पाहुणे रावळे खूष झाले
पंचक्रोशीत व्याह्यांचे नाव झाले

सगळं छान सुंदर होऊन
पडद्यामागे काही घडतय का
अशा आनंदी मंगल प्रसंगी
वरमातेच्या डॊळ्यात पाणी का

असं कधी घडलं नाही
असं कुणी करत नाही
राजेश रमेश पवारचा कधी
राजेश वीणा नेने होत नाही

एव्हढा याला जन्म दिला
राब राबून मोठा केला
आता हिच्या नादी लागून
आमचंच नाव पुसून टाकतोय

मुलं नाव लावणार काय
वंशाचं नाव चालणार कसं
त्यातल्या त्यात एकच बरं
हिला करंटीला मुलगा कसला होतोय

Asking a disease to give health

Bank after bank, company after company, institution after institution, industry after industry, CEO+CFO after CEO+CFO, economist after economist are shouting hoarse on fighting recession. But your focus is misplaced my friends. You want to fight symptoms. But we dont fight symptoms, we only alleviate symptoms. We treat disease.

Recession is not the disease but only a symptom. As was the preceding economic boom not a sign of good health. It was nothing but an edema, a bloating. There was nothing that had happened in real terms that indicated to such a economic boom.

USA had not allowed millions of aliens to get in and buy houses neither had it shrunk in size to suddenly make land scarce. But land and home prices rocketed through sky. GDP grew like nothing before. Oil wells did not suddenly go dry neither the poor people of Chindia started commuting by air planes. So neither the supply shrunk nor the demand rose dramatically but oil prices hexapled in less than five years. Speculation was rampant and gamblers went on rampage. And you, my friends, called it economic boom. It wasn't that you were ignorant, it wasn't that you were naive. Frankly speaking you were party to the milking of societies in the manic euphoria that had been created. Organizations got their money, speculators got their returns, governments got their votes, economists and academicians got their laurels. But where did all this money, all this welath suddenly came from. It wasnt grown in fields, it wasn't manufactured in factories, it wasnt carved by people, it wasn't mined out of earth, it wasn't absorbed from sun! It was perceived in the over inflated balloon. You, my friends, knew that some time the balloon is going to get deflated to its original size. But you did not expect that it will happen so soon, you did not expect that the balloon will burst.

So, my friends, stop feeding the disease. Instead of putting those billions into skewed concept of economy and to crooked maneuverers, give that money to those who have been victims of such euphoria, who are loosing their jobs, their daily bread-n-butter. Use that money to feed them now and to help them feed themselves in future. Instead of bailing out companies who freeze and transport fish from Sweden to China and processed cans back from China to Sweden, use that money to help both Swedes and Chinese learn feed themselves and have luxury within their own land.

Booming hospitals imply weaning health, but it increases GDP. Senseless running around is madness, but when its done in cars it increases GDP. Friends, please give us a break. Just wait, stop, close your eyes, take a deep breath, release it very very slowly. Probably a different picture is emerging in front of your closed eyes. A different concept of economy which is stable, healthy and sustainable!

Amen!

Monkey with fire

There is a saying in marathi language which means something like if a light (fire) gets into hands of a monkey then there is danger of he burning out the whole jungle. He does not know what fire is, he does not know what fire can do!

Mankind today is not far afar from such a monkey. It has developed technology, it has developed scientific tools. But do not know all the powers of those tools, do not know what all effects it may have. And he has developed tools a zillion times more powerful than the torch in the hands of a monkey.Monkey would run away from the burning forest out of shear fear. But man won't. He has much faith in his tools and believes that the same tools which has flamed the fire would somehow douse it.

Many a times man is aware of the risks and havoks his tools and actions can wreck. But he does not care. Many a times he is aware of many ways that he can put his tools to use, but does not know which way to choose. Then he does something, just for the sake of doing and he does so often and often. SO often that it becomes his habit - to do things just for the sake of doing, keep doing, more and more. He forgets why he is doing what he is doing and after a while just stops caring about this 'why'? His tools, his science, his technology can give answers only to 'how' - how things work etc. Answer to this 'why' would be his purpose. Without a purpose he his at loss, lost in the jungle confused and scared. So shoves his purpose into his tools so that using those toold, doing things by those tools becomes a purpose - by definition.

I find an interesting differentiation related to such 'why'. All the technological developement has come about by 'doing'. In a way, science is a doing culture. In comparison, in the old Indian philosophy there is a lot of thought on 'being'. Focus is less on actions and more on this 'being' that directs all its actions. There were lots of observations. Observations not in the spcialized, isolated, liners way. But observing the being of humankind, observing the interplay of all facets. Observing the exteranl and taking and digesting with internal. This cohesion of internal and external creates a sense of being which, in turn, expresses into 'purpose'.

The Other Side of Moon

The other side of moon
I feel so sad for that other side of moon
by refusing to look other way
it misses great opportunity of seeing me

As a consolation to that other side
I too reciprocate its gesture
I refuse to take those few steps
I too refuse to see the other side

So now there we are
half a moon and half a me
facing each other and refusing to see
the dark side of moon and bright side of me